Populizm uderza we wszelkie instytucje mające pełnić autonomiczną rolę lub pośredniczyć między państwem a społeczeństwem, jak sądy czy media. Są one traktowane jako wrogie, ponieważ nie zostały wybrane przez lud. Reprezentują więc nie jego interesy, ale interesy pragnących go sobie podporządkować elit.
„Co się wydarzy z polską wersją populizmu? Roztopi się. Wszystkie poprzednie populizmy upadały głównie z powodu nieudolności populistów u władzy. Eksperci, którzy mogliby ich wspomóc swoją ekspertyzą, nie chcą z nimi pracować albo są wyrzucani przez nich z pracy. Zabraknie ludzi na ławce rezerwowych” – odpowiada prof. Jan Kubik.
Figes snuje opowieść o europejskich elitach kulturowych w drugiej połowie XIX wieku. To świat, który wprawdzie zdaje sobie już sprawę z własnego uzależnienia od kapitału i jego przepływów, lecz mimo to wciąż jeszcze zachowuje umiejętność przejmowania się niematerialnymi aspektami własnego istnienia. Z dobrego samopoczucia tamtych czasów nie zostało nam dziś właściwie nic.
„Odzyskanie pojęcia inteligencji ma kapitalne znaczenie w przypadku ludzi z mniejszych miejscowości. Byłoby w tym coś emancypacyjnego”, mówi socjolog Piotr Kulas.
Niechęć do elit nie pojawiła się razem ze zwrotem populistycznym ostatnich lat: istniała wcześniej, pracowicie budowano ją od wieków, a teraz została po prostu umiejętnie wykorzystana.
Na ogół wszędzie pojawiała się idea, że niepodległość rozwiąże mnóstwo problemów. Miało być pięknie – a rzadko tak było.
Premier Morawiecki dopiero co ogłosił, że reforma polskiego szkolnictwa wyższego w ramach „Konstytucji dla Nauki” ma pomóc w wykuwaniu nowych, patriotycznych elit, a my już widzimy, jak politycznie sterowana nauka może wyglądać – na przykładzie eksperta „dobrej zmiany” Andrzeja Zybertowicza.
Samym głosowaniem za tak zwaną „reformą sądownictwa” w Polsce Jarosław Gowin, polityk nazywający się konserwatywnym i kompromisowym, podpisuje się pod głęboko niekonserwatywną i niekompromisową polityką Jarosława Kaczyńskiego. Niezależnie od jego intencji.
W epoce chaosu nawet Macron może być uważany za bastion liberalizmu, a Orbán za twierdzę nieliberalnej Europy. Ale kiedy przyjrzymy się bliżej, zobaczymy, że żaden z nich nie reprezentuje całościowej wizji Europy, tylko wycinek postrzegany przez narodowy pryzmat.
Jeśli kolejne dziesięć lub piętnaście lat będzie wyglądało tak jak poprzednie, będziemy mieć ogromny problem. Przesuniemy się w stronę Węgier lub Polski, o których nie wiemy, czy nadal są liberalnymi demokracjami. Może są to demokracje nieliberalne, a może państwa jednopartyjne, tylko z demokratyczną fasadą? – zastanawia się Edward Luce, amerykański korespondent „The Financial Times”, w rozmowie z „Kulturą Liberalną”.
Czy chce pan zostać prezydentem Warszawy? „Nie jest to marzenie mojego życia, bardziej odbieram to jako kolejną możliwość pomocy ludziom” – mówi Patryk Jaki.
Postępy ruchu antyliberalnego sugerują, że niezbędne jest znalezienie nowej narracji, którą można by przeciwstawić prawicowemu rozumieniu rządów ludu – pisze Paweł Marcisz w ostatnim odcinku swojego felietonu prawnego.
Kto grozi Polsce? Nie, nie nacjonalistyczna przemoc, nie ONR, nie grożą jej nawet międzynarodowe korporacje, prawdziwa groza to… liberalne elity. Tak, liberalne elity. Tak przynajmniej wynika z wypowiedzi prawicowych intelektualistów.
Dzięki merytokracji wielu Singapurczyków wyrwało się z biedy, a historia Singapuru stała się przykładem postkolonialnego sukcesu. Merytokracja, paradoksalnie, ograniczyła też jednak mobilność mieszkańców Singapuru i zwiększyła ich niechęć do oderwanych od reszty społeczeństwa elit.
Zachód po Brexicie, i być może po Trumpie, będzie musiał przejść przez o wiele większe wstrząsy, by zacząć na nowo określać swoją przyszłość. Te wstrząsy odbiją się najbardziej na peryferiach.