Szostak nie podjęła ryzyka – ani artystycznego, ani obyczajowego. Przedstawiła nam świat jak z seriali, ale nie tych produkowanych przez Netfliksa, tylko tych, którymi karmi nas Telewizja Polska.
W rubryce „Debiuty i po-debiuty” znajdziecie recenzje najnowszych polskich debiutów prozatorskich. Piszemy bez taryfy ulgowej. Najważniejsi są dla nas czytelnicy i literatura.
W debiucie Górskiej mieszczą się wszystkie nośne współcześnie tematy. Jest tu i groza transformacji lat 90., i ludowe pochodzenie. Jest opresyjny Kościół, nieheteronormatywność i trauma dzieciństwa. Rozkład akcentów jednak zaskakuje.
Pierwszy raz zrozumiałam, co znaczy być dziewczynką, dość późno, ale tylko dlatego, że wcześniej byłam dzieckiem dość nieśmiałym, czyli takim, jakim powinna być „prawdziwa” dziewczynka. Kiedy skończyłam czternaście lat w moim życiu nastąpiła przemiana – zaczęłam mieć zdanie na każdy temat i z wielką przyjemnością używać słowa „nie”. Czyli robić wszystko to, co „porządnej” dziewczynce nie przystoi. Czy na pewno?
Żałoba to droga, którą, mimo żalu oraz rozpaczy, trzeba przebyć, by rozstać się z utraconą osobą i „powrócić” do własnego życia. Współczesna literatura żałobnicza nad klasycznie rozumianą żałobę przedkłada melancholijne celebrowanie straty. Dlaczego? „Ucichło” dobrze pokazuje ten mechanizm.
Jak zwykle bywa u Bator, także w „Ucieczce niedźwiedzicy” poznajemy przede wszystkim kobiety. Takie, które zaczynają na nowo – po rozstaniu lub śmierci, i te, które wybrały samotność czy może właśnie wolność. Wspólnym mianownikiem tego zbioru opowiadań jest też smutek.
Porzucona w dzieciństwie przez rodziców i wychowywana przez dziadka Aga wraca do rodzinnego miasteczka. Jej perypetie i wygrzebane w pamięci okruchy wspomnień to oś powieści Boryczki. Jednak, mimo fantastycznych momentów, „Nigdzie” to powieść miejscami nieporadna, źle stawiająca akcenty. Boryczka zanadto ufa językowi.
W kraju, który ukochał sobie figurę Matki Polki, niewiele pozostaje miejsca dla kobiet, które myślą o sobie. Taką kobietą jest Wera, narratorka najnowszej powieści Zyty Rudzkiej. Budując pasjonującą opowieść, pisarka znów potwierdza, że mistrzowsko potrafi pracować w języku i z językiem.
Brutalny realizm, bezwzględna szczerość i ponury obraz (bez)sensów ludzkiej kondycji trzeciej dekady XXI wieku. Tak można podsumować „Grisaille o zwykłym osiedlu” – przejmujący i niebywale inteligentnie skonstruowany debiut, w którym styl i kompozycja naśladują malarskie obrazowanie.
„Czarna ręka, zsiadłe mleko” to zbiór opowiadań o nienormatywnej cielesności i zaburzeniach psychicznych. Szaulińska sugestywnie pokazuje, że rodzina biologiczna znajduje się dziś w stanie krytycznym. Artystycznie zbiór ten wydaje się jednak niespełniony. Są w nim momenty magiczne, śmiałe, brawurowe, ale równie często autorka osuwa się w dydaktyzm i publicystykę.
Po serii powieści-błyskotek Twardoch nareszcie napisał dzieło na miarę „Dracha” – swojego największego literackiego dokonania. Opowiadając mroczną historię byłego komunisty Konrada Wilgemowicza Widucha, pisarz nie boi się (wreszcie!) nieprzejrzystości i wieloznaczności. „Chołod” to powieść, która „nie myśli się za nas”.
Nadar był najsłynniejszym francuskim fotografem XIX wieku. Fotografował Dumasa, Sand i Baudelaire’a. Mniej ludzi pamięta, że był również wziętym karykaturzystą i twórcą głośnego Panteonu – litografii, na której sportretował blisko 250 najważniejszych postaci francuskiego świata literatury. Znalazł się na niej tylko jeden Polak. Wybór nie był przypadkowy.
Powieść historyczna? Western? Romans? Czym jest opowieść Jakuba Nowaka o Modrzejewskiej, Sienkiewiczu i próbach założenia polskiego falansteru w dalekiej Kalifornii? Wszystkim tym po trochu, a jednocześnie czymś znacznie więcej. To bardzo dobry, mocny powieściowy debiut, o którym trudno będzie zapomnieć.
Istnieje pokusa, aby „Zapiski wariatki” czytać jako kolejną książkę opartą na trudnej biografii osoby chorej (tu na schizofrenię) i wpisać ten tekst w modny obecnie nurt autofiction. Tak jednak nie jest. Udany debiut Młynarczyk-Gemzy to literacki gest o politycznej sile, ostra krytyka usieciowionego społeczeństwa późnego kapitalizmu.
Sięgając po prozę Chutnik, mamy już pewne oczekiwania. Autorka przyzwyczaiła nas do tego, że będzie kobieco, że znajdziemy się w Warszawie i że będziemy mogły i mogli podsłuchać, o czym i jakim językiem rozmawiają dziś ludzie. Te oczekiwania spełnia również w najnowszej powieści „Tyłem do kierunku jazdy”.