Tomasz Różycki, uhonorowany właśnie Nagrodą im. Wisławy Szymborskiej, to nie tylko poeta. W tym roku nakładem Wydawnictwa Czarne ukazała się jego druga powieść. O tej epopei pewnego PRL-owskiego bloku z wielkiej płyty, polskich wadach i zaletach oraz różnicach między pisaniem poezji i prozy w rozmowie z Anną Wyrwik opowiada autor.
Kiedy w Polsce rodzice (zwłaszcza matki) dzieci i dorosłych z niepełnosprawnością od lat wychodzą na ulicę, aby walczyć o swoje podstawowe prawa, w wielu innych krajach dyskutuje się o zupełnie innych potrzebach – jak najlepiej świadczyć opiekę wytchnieniową, jak pomóc osobom z niepełnosprawnością w usamodzielnieniu się, jak zadbać o dobrostan psychiczny i fizyczny całej rodziny. Książka Clary Dupont-Monod to opowieść na przecięciu tych dwóch światów.
Czym jest „Burza i zwierciadło” Krzysztofa Mrowcewicza? Osadzoną w XVII wieku powieścią w listach? Awanturniczą prozą pełną ezoteryzmu i tajemnic na wzór sławnych romansów Gautiera albo Dumasa ojca? Z pewnością. Ale jest to także powieść polityczna, a nawet więcej – powieść o wielkiej grze cywilizacyjnej: o Europę, jak dzisiaj wiemy, niedokonaną, taką, która mogłaby się pojawić, a się nie pojawiła.
Nie mam wątpliwości, że Jacek Bartosiak stworzył dzieło wybitne. Gdybym miał określić jednym słowem głównego bohatera, to powiedziałbym, że jest wieszczem, powieść zaś cechuje wielowymiarowość interpretacyjna. Jej czytelnik musi być człowiekiem myślącym i niebojącym się zatrzymać w zadumie przy jednym zdaniu na kilka minut.
W rubryce „Debiuty i po-debiuty” znajdziecie recenzje najnowszych polskich debiutów prozatorskich. Piszemy bez taryfy ulgowej. Najważniejsi są dla nas czytelnicy i literatura.
Pierwsza wydana w Polsce książka Emilie Pine, zbiór esejów „O tym się nie mówi”, wyróżniała się na tle innych tekstów wpisujących się w nurt popularnego autobiografizmu. Osobista opowieść o kolejnych próbach zajścia w ciążę i poronieniach oraz życiu jako córka alkoholika, była naprawdę przejmująca. Tym razem Pine debiutuje jako powieściopisarka i znów dotyka trudnych intymnych spraw, z którymi mierzą się tytułowe bohaterki.
W debiucie Górskiej mieszczą się wszystkie nośne współcześnie tematy. Jest tu i groza transformacji lat 90., i ludowe pochodzenie. Jest opresyjny Kościół, nieheteronormatywność i trauma dzieciństwa. Rozkład akcentów jednak zaskakuje.
Żałoba to droga, którą, mimo żalu oraz rozpaczy, trzeba przebyć, by rozstać się z utraconą osobą i „powrócić” do własnego życia. Współczesna literatura żałobnicza nad klasycznie rozumianą żałobę przedkłada melancholijne celebrowanie straty. Dlaczego? „Ucichło” dobrze pokazuje ten mechanizm.
O ile Colm Tóibín znakomicie poradził sobie ze sportretowaniem Henry’ego Jamesa w powieści „Mistrz”, o tyle tylko połowicznie udało mu się to z Tomaszem Mannem. Obraz jego życia pod piórem irlandzkiego pisarza przypomina operę mydlaną o bogaczach – i to wypada wskazać jako największą słabość „Czarodzieja”.
„Żółty książę” Wasyla Barki to przejmująca, klasyczna już opowieść o wielkim głodzie w Ukrainie w latach 1932–1933. Czytana dziś zmusza nas do rozważań nad istotą rosyjskich prób ujarzmienia Ukraińców. Również tej, która dzieje się na naszych oczach.
Aby wykończyć drugiego człowieka psychicznie, nie trzeba urządzać mu krwawych jatek – wystarczy mówić swojej ofierze łagodnym głosem uprzejme pozornie słowa, które ranić będą bardziej niż czyny. Ivy Compton-Burnett opisuje ciche golgoty rodzinne i w mistrzowski sposób ukazuje władzę, jaką słowa mają nad rzeczywistością.
Porzucona w dzieciństwie przez rodziców i wychowywana przez dziadka Aga wraca do rodzinnego miasteczka. Jej perypetie i wygrzebane w pamięci okruchy wspomnień to oś powieści Boryczki. Jednak, mimo fantastycznych momentów, „Nigdzie” to powieść miejscami nieporadna, źle stawiająca akcenty. Boryczka zanadto ufa językowi.
W kraju, który ukochał sobie figurę Matki Polki, niewiele pozostaje miejsca dla kobiet, które myślą o sobie. Taką kobietą jest Wera, narratorka najnowszej powieści Zyty Rudzkiej. Budując pasjonującą opowieść, pisarka znów potwierdza, że mistrzowsko potrafi pracować w języku i z językiem.
„Mój mały zwierzaku” to wyraźna trawestacja „Lolity”. Podobnie jednak jak Nabokov, Rijneveld od pierwszych słów daje czytelnikowi do zrozumienia, że nie będzie czym się podniecać przy lekturze tej powieści. Stężenie realnego cierpienia i bólu, jakie zostało w niej zawarte, odbiera opowiedzianej w niej historii wszystkie pozory seksapilu.
„Beznamiętny sposób pisania przychodzi mi naturalnie”, pisze Annie Ernaux w jednej ze swych mikropowieści. A jednak to właśnie namiętność jest jednym z najważniejszych tematów jej pisarstwa. Doskonale widać to w jej książce „Passion simple” [Zwykła namiętność], która czeka na swój polski przekład.
