„My marzyliśmy o Unii zakładanej przez Schumana, Adenauera i innych. A dzisiaj mamy Verhofstadta, Junckera czy Timmermansa. Mamy jakichś lewaków, którzy opowiadają nam jak mamy żyć w wielu aspektach życia. […] To jest nie do zaakceptowania”, mówi były szef MSZ i kandydat PiS do Parlamentu Europejskiego.
Najgorszą reakcją na formułowaną dziś radykalną krytykę modelu polskiej transformacji – z rozmowami Okrągłego Stołu na czele – byłoby zamknąć szczelnie uszy i brnąć w bezmyślną apologię. Wcale bowiem nie jest trudno znaleźć rozsądne argumenty, by kontrakt „Solidarności” z PZPR obronić.
„Polityka ujęta w sławnym zdaniu Jarosława Kaczyńskiego – który nami rządzi, nie posiadając po temu żadnego mandatu: «ja bez żadnego trybu», to zaprzeczenie nowoczesnego państwa. Bez mandatu i bez trybu, państwo oparte na niepewności i arbitralności, oto filozofia polityczna rewolucji PiS-u”, mówi prezes Fundacji Batorego.
Gierkowska idea „drugiej Polski” rozbudziła ogromne społeczne nadzieje i oczekiwania, których patriarchalna modernizacja lat 70. nie była w stanie zaspokoić. Alternatywną odpowiedzią miała być „samorządna Rzeczpospolita”, którą na swoich wielobarwnych sztandarach próbowała umieścić „Solidarność”.
Dwa problemy: globalna eksplozja nierówności i kryzys klimatyczny, zapowiadają „ciekawe czasy”. Obywatele, szukając stabilności, będą obdarzać władzą tych, którzy obiecają i wytłumaczą im zrozumiałe rozwiązanie. Powszechny, związany z kryzysem, niepokój może więc stać się świeżym oddechem dla wszystkich „państwowców”, będących w stanie zaproponować nowy New Deal.
Karta LGBT zdominowała debatę publiczną. Tak oto spór polityczny pomknął dawnymi koleinami agendy obyczajowej. A tymczasem realne – i często szkodliwe – obietnice polityczne zeszły na drugi plan.
„Jest coś głęboko niepokojącego w tym, że krwawe historie przeszłości tak bardzo dziś inspirują, że otaczamy się obrazami katastrof i tragedii”, mówi zastępca dyrektora Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku.
„«Millenalsi niepodległości», których na co dzień bardziej interesują inne spory niż starsze pokolenie, nie unikną konieczności zajęcia stanowiska wobec niedawnej przeszłości”, pisze redaktor naczelny „Kultury Liberalnej”.
Jeśli krótko po zamachu na życie Pawła Adamowicza ktoś miał nadzieję, że ta tragedia zmieni polską debatę publiczną, to szybko musiał ją stracić. Śmierć prezydenta Gdańska to jednak wyjątkowy szok. Wciąż nie jest za późno, aby zachować się przyzwoicie. Mamy wręcz taki obowiązek.
Jarosław Kaczyński powiedział kiedyś, że chciałby być „emerytowanym zbawcą narodu”. Mateusz Morawiecki najwyraźniej chciałby być zbawcą zatrudnionym na pełen etat. Wynikający z tego pragnienia autowizerunek, jaki stara się nam „sprzedać” premier, staje się coraz bardziej groteskowy.
PiS doszło do władzy z hasłami budowy „Polski solidarnej”. Jeśli czujesz, że realizacja tej obietnicy omija cię z daleka, nie jesteś sam czy sama. Po obecnych rządach zamiast „Polski solidarnej” może nas czekać druga – po tej z lat 90. – fala prywatyzacji. Widzę to nie tylko w statystykach, ale też obserwuję z bliska. Na sobie.
„Kiedy wprowadzano program 500+, wiele mówiło się o tym, że ludzie te pieniądze po prostu przepiją. A ja pytałabym raczej, ile osób z tych pieniędzy pierwszy raz zapłaciło za prywatną wizytę u lekarza? Dajemy ludziom pieniądze po to, by mogli poradzić sobie w świecie, w którym publiczne instytucje giną”, mówi socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego.
Brak zbiorowo przyjętego kanonu wartości sprawia, że moment odzyskania niepodległości za każdym razem staje się początkiem zażartej walki o to, jaka Polska ma być. Było tak w II, jest i w III RP. Co gorsza, poszczególne wizje państwa wykluczają ze wspólnoty politycznej znaczną część obywateli.
Nie wydaje się obecnie możliwa tak radykalna zmiana całego systemu, jaką proponują zwolennicy emerytur obywatelskich. Główny powód to koszty związane ze spłatą zobowiązania wobec osób, które już nabyły uprawnienia na zasadzie ubezpieczeniowej.
Emerytura obywatelska jako świadczenie uniwersalne, wypłacane każdemu obywatelowi ze względu na wiek, z pozoru wydaje się rozwiązaniem solidarystycznym. Co najmniej niepokojące jest jednak to, że jednym głosem popierają ją neoliberalne think thanki i część środowisk lewicowych. Niestety, to lewica pomyliła bramki.