Na początku XIX wieku Baden zaczęło być nazywane „letnią stolicą Europy”. Artyści, arystokraci i bogacze wypoczywali w gorących źródłach i górskim powietrzu, a czasem tracili majątki w miejscowym kasynie, o czym Dostojewski pisze w „Graczu”. Baden przyciągało muzyków potencjalnymi wysokimi zarobkami i prestiżem. Zjawił się tu również Ryszard Wagner, który właśnie w Baden, chciał zbudować swój wymarzony teatr.
„Elektra” Ryszarda Straussa była nowatorskim dziełem, które wywołało sensację jeszcze większą niż o kilka lat wcześniejsze „Salome”. To początek i tryumf modernizmu w muzyce operowej, to emocje bohaterów wyrażone z mocą przynajmniej 111 instrumentów i ekstremalnego śpiewu. Festiwal w Baden-Baden pokazał właśnie nową inscenizację „Elektry” z udziałem Kiryłła Petrenki i Berlińskich Filharmoników. Muzycy wywołali rzadko spotykany entuzjazm. Nie zmarnowano tu żadnej nuty napisanej przez Straussa. Prawdziwe muzyczne katharsis.
Są lata pięćdziesiąte. Lisa, była SS-manka, płynie do Brazylii wraz z mężem Walterem. Na pokładzie statku spotyka Martę, ocalałą z Auschwitz – tak zaczyna się opera „Pasażerka” Mieczysława Wajnberga oparta na autobiograficznej historii Zofii Posmysz. Dzieło prezentowane na deskach Bawarskiej Opery Państwowej w Monachium, podobnie jak film „Strefa interesów”, ukazuje Zagładę widzianą oczami sprawców.
Aleksander Zemlinski to jeden z prekursorów i czołowych kompozytorów modernizmu. Jego muzyka przez kilkadziesiąt lat pozostawała jednak w cieniu innych dzieł, a opery w większości nadal stanowią rarytas repertuarowy. Opera we Frankfurcie właśnie wystawiła jedną z nich – „Der Traumgörge”.
Arnold Schönberg „uwolnił” dźwięki skrępowane hierarchicznym systemem dur-moll. Z okazji 150. rocznicy urodzin kompozytora, program Berlińskich Filharmoników na 2024 rok to rozłożony w czasie festiwal Schönbergowski.
„Medea” Cherubiniego to jedna z oper, których sukces w dużym stopniu zależy od sprawności wokalnej i wyobraźni odtwórczyni roli tytułowej. Potrzeba tu tragiczki nie byle jakiej, jak kiedyś Inge Borkh, Magda Olivero, Maria Callas, Grace Bumbry czy Leonie Rysanek – wszystkie zdolne, żeby głosem zadać śmiertelny cios i Jazonowi, i Dircé.
Produkcja nagrań muzyki klasycznej wprost przytłacza, a karuzela nagród fonograficznych napędzana siłą marketingu powoduje, że można niektóre wartościowe płyty pominąć. Tymczasem niewiele nagrań znajduje stałe miejsce w historii oraz na naszych półkach. Oto pięć nagrań wydanych w 2023 roku, które uznaliśmy za wyjątkowe.
Spektakle operowe w reżyserii Harry’ego Kupfera wywołują wyjątkowe przeżycia teatralne. Są zaangażowane społeczno-politycznie i prezentują pogłębione psychologicznie portrety bohaterów. Kilkanaście z nich trwale i znacząco zmieniły świat teatru operowego.
Wreszcie coś nowego w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej i to nowego w całej rozciągłości – prapremiera opery „Ślepy tor” Krzysztofa Meyera do libretta Antoniego Libery. Niestety udana warstwa orkiestrowa i dekoracje zaprojektowane nie wystarczyły, żeby zrównoważyć braki po stronie choreografa i reżysera.
Nie ma w tym granym bez przerwy spektaklu przerwy chwili zawahania czy zmęczenia materiału. Philipp Stölzl sprawił, że ani przez chwilę nie mamy wrażenia, że wszystkie zastosowane efekty specjalne zostały jedynie dla popisania się możliwościami realizatorskimi. Co więcej, dyrygent, Matthias Pintsche, dostarczył co najmniej tyle wciągających efektów muzycznych, co reżyser teatralnych. Jakaś wspaniała synergia wystąpiła w tym Wagnerze.
Konkurs Sztuki Wokalnej im. Ady Sari – historia tego wydarzenia sięga 1985 roku; 13 maja zakończono jego XX edycję. Wyjątkową, bo jubileuszową, ale przede wszystkim dlatego, że pierwszą bez Heleny Łazarskiej i pierwszą, która odbywała nie tylko w Nowym Sączu, jak dotąd, ale i w Krakowie. To nie był dobry pomysł.
„María de Buenos Aires” to utwór wystarczająco pociągający dla oczekujących rozrywki i wystarczająco intrygujący dla zainteresowanych mistycyzmem; wystarczająco odjechany dla miłośników surrealizmu i wystarczająco poruszający dla romantyków. Dlatego szkoda, że tego spektaklu nie wyprodukowano na głównej scenie TW–ON, a na kameralnej.
Pierwsza premiera operowa sezonu w Teatrze Wielkim–Operze Narodowej za nami. Nieco to zaskakujące, zważywszy, że sezon trwa od wczesnej jesieni. TW–ON nie rozpieszcza w tym roku słuchaczy premierami oper – na sezon 2022/2023 zaplanowano ich zaledwie trzy (plus jedna składanka chóralna).
Prezentujemy wybór pięciu najciekawszych nagrań muzycznych z 2022 roku. Z lekkim poślizgiem, ale w przekonaniu, że w kontekście żywota tych publikacji nie będzie miał on znaczenia. Te płyty zasługują bowiem na to, by zapamiętać je na dłużej.
Droga do ukończenia, a później wystawienia „Jenůfy” Janáčka była wyboista, ostatecznie jednak utwór odniósł sukces – ta trzecia w jego dorobku opera była przełomem w karierze kompozytora. W rezultacie obok „Rusałki” Dvořáka i „Sprzedanej narzeczonej” Smetany weszła w skład kanonicznej triady czeskich oper, które są stale obecne na scenach operowych całego świata.