Aleksandra Tarnowska wie doskonale, jak najskuteczniej przybliżyć świat polskiej wsi. Po pierwsze, pokazać detale, szczegóły, gesty. Po drugie, podkreślić powagę chłopskich dramatów, które we „Wniebogłosie” nabierają siły antycznej tragedii. To debiut na miarę najlepszych powieści Tadeusza Nowaka. Książka, która zostaje z czytelnikiem na długo.
Poznaliśmy 20 tytułów nominowanych do 18. edycji Nagrody Literackiej GDYNIA w czterech kategoriach: Esej, Poezja, Proza oraz Przekład na język polski.
W debiucie Górskiej mieszczą się wszystkie nośne współcześnie tematy. Jest tu i groza transformacji lat 90., i ludowe pochodzenie. Jest opresyjny Kościół, nieheteronormatywność i trauma dzieciństwa. Rozkład akcentów jednak zaskakuje.
Żałoba to droga, którą, mimo żalu oraz rozpaczy, trzeba przebyć, by rozstać się z utraconą osobą i „powrócić” do własnego życia. Współczesna literatura żałobnicza nad klasycznie rozumianą żałobę przedkłada melancholijne celebrowanie straty. Dlaczego? „Ucichło” dobrze pokazuje ten mechanizm.
Aby wykończyć drugiego człowieka psychicznie, nie trzeba urządzać mu krwawych jatek – wystarczy mówić swojej ofierze łagodnym głosem uprzejme pozornie słowa, które ranić będą bardziej niż czyny. Ivy Compton-Burnett opisuje ciche golgoty rodzinne i w mistrzowski sposób ukazuje władzę, jaką słowa mają nad rzeczywistością.
Porzucona w dzieciństwie przez rodziców i wychowywana przez dziadka Aga wraca do rodzinnego miasteczka. Jej perypetie i wygrzebane w pamięci okruchy wspomnień to oś powieści Boryczki. Jednak, mimo fantastycznych momentów, „Nigdzie” to powieść miejscami nieporadna, źle stawiająca akcenty. Boryczka zanadto ufa językowi.
W kraju, który ukochał sobie figurę Matki Polki, niewiele pozostaje miejsca dla kobiet, które myślą o sobie. Taką kobietą jest Wera, narratorka najnowszej powieści Zyty Rudzkiej. Budując pasjonującą opowieść, pisarka znów potwierdza, że mistrzowsko potrafi pracować w języku i z językiem.
„Mój mały zwierzaku” to wyraźna trawestacja „Lolity”. Podobnie jednak jak Nabokov, Rijneveld od pierwszych słów daje czytelnikowi do zrozumienia, że nie będzie czym się podniecać przy lekturze tej powieści. Stężenie realnego cierpienia i bólu, jakie zostało w niej zawarte, odbiera opowiedzianej w niej historii wszystkie pozory seksapilu.
„Czarna ręka, zsiadłe mleko” to zbiór opowiadań o nienormatywnej cielesności i zaburzeniach psychicznych. Szaulińska sugestywnie pokazuje, że rodzina biologiczna znajduje się dziś w stanie krytycznym. Artystycznie zbiór ten wydaje się jednak niespełniony. Są w nim momenty magiczne, śmiałe, brawurowe, ale równie często autorka osuwa się w dydaktyzm i publicystykę.
Po serii powieści-błyskotek Twardoch nareszcie napisał dzieło na miarę „Dracha” – swojego największego literackiego dokonania. Opowiadając mroczną historię byłego komunisty Konrada Wilgemowicza Widucha, pisarz nie boi się (wreszcie!) nieprzejrzystości i wieloznaczności. „Chołod” to powieść, która „nie myśli się za nas”.
Powieść historyczna? Western? Romans? Czym jest opowieść Jakuba Nowaka o Modrzejewskiej, Sienkiewiczu i próbach założenia polskiego falansteru w dalekiej Kalifornii? Wszystkim tym po trochu, a jednocześnie czymś znacznie więcej. To bardzo dobry, mocny powieściowy debiut, o którym trudno będzie zapomnieć.
Sięgając po prozę Chutnik, mamy już pewne oczekiwania. Autorka przyzwyczaiła nas do tego, że będzie kobieco, że znajdziemy się w Warszawie i że będziemy mogły i mogli podsłuchać, o czym i jakim językiem rozmawiają dziś ludzie. Te oczekiwania spełnia również w najnowszej powieści „Tyłem do kierunku jazdy”.
Co łączy katastrofę, wskutek której Warszawa tonie w gryzącym dymie, z filmem porno, do którego zaangażowała się bohaterka? Pytanie to wisi nad powieściowym debiutem Żarów od pierwszych rozdziałów. Nie jest on jednak ani prozą postapo, ani pornografią. To opowieść o naskórkowym charakterze obecności człowieka w świecie.
Nie wiem, czy krytyk-bumer, taki jak ja, jest w stanie dźwignąć całość „Trash story”. Jednak na tyle nie stetryczałem, żeby nie dostrzec, że proza Górniaka to gra o wyższą stawkę: rozciągać opowieści, zmieniać języki, uciekać do przodu, od (s)trupów i cmentarzy spraw-frazesów, od uścisku władzy patrzenia w jednym kierunku. „Trash story” jest językową i polityczną rebelią. Olśniewającą próbą ożywczego upuszczenia krwi z polszczyzny.
„Jaśmina Berezy” – debiut Karoliny Jaklewicz, w którym autorka porusza kwestie aborcji i eutanazji – wyrasta z oporu wobec ideologizacji spraw, które daleko wykraczają poza wszelkie słowniki pojęć. Wydane po niej „Czarne łabędzie, biały puch” opowiada o współczesnej, niekoniecznie biologicznej rodzinie. To dyskretne prozy, które budują napięcia i nie narzucają odpowiedzi.