„Zaradni uważają, że są europejscy, zachodni, nowocześni. A ci, co sobie nie radzą, są według nich zaściankowi, tutejsi, polscy. To jest dramatyczne i powoduje, że PiS mogło się ubrać w szaty obrońców polskości” – Tomasz Sawczuk i Karolina Wigura rozmawiają o filozofii i polityce w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku.
Jarosław Kaczyński, twórca i niestrudzony propagator narracji „patriotycznej”, szuka emocjonalnej mocy w odwiecznych ustawieniach polskich mitów. Operowanie nimi w wolnej Polsce wydaje się jakąś groteską, ale wciąż powtarzane fałszywe analogie mogą stać się polityczną rzeczywistością – wraz z jej katastrofalnymi skutkami.
W Polsce nie działają żadne bezpieczniki chroniące przeciwników politycznych władzy przed inwigilacją rządu. Manipulacja wyborcami może przebiegać przy zachowaniu pozorów wolności i demokracji.
„Kiedy teraz czytam dziennik, który zaczęłam prowadzić jako dziecko, brzmi on tak, jakbym otrzymała zupełnie nowy język. Pisałam, że ludzie, których nazywa się chuliganami, to tak naprawdę protestujący, a ich celem jest pluralizm polityczny. Również w tym dzienniku piszę o odkryciu, że Xhafer Ypi, przedwojenny premier Albanii, był moim pradziadkiem” – o albańskim dzieciństwie i wolności w czasach transformacji opowiada filozofka Lea Ypi w rozmowie z Tomaszem Sawczukiem.
Wojna ujawnia, w jak wielkiej mierze zachodnia tradycja liberalna wywodzi się z chrześcijaństwa. Niektórzy liberałowie wierzą mianowicie, że każdy może zostać zbawiony – bo przecież rozumne porozumienie jest zawsze możliwe. Mają więc ogromny kłopot ze zrozumieniem wojny. Istnieją jednak sposoby, aby uniknąć takiej pułapki myślenia.
Polska nie jest odosobnionym przykładem tego, że w czasach pandemii ideę wolności zawłaszczyła skrajna prawica i radykałowie. Trzeba umieć pokazać, że ich definicja wolności jest opaczna i fragmentaryczna. Czas na liberałów, którzy zaczną mówić o Polsce jednocześnie liberalnej i solidarnej.
Ci, którzy kochają miasto dla wolności, w polityce kładą nacisk na debatę, wymianę poglądów, cierpliwe wypracowywanie wspólnych rozwiązań. Ci, którzy kochają je dla władzy, pragną zakneblować ludziom usta, zredukować przestrzeń debaty do niezbędnego minimum.
Część dyskusji na temat praw mniejszości seksualnych jest już dobrze rozpoznana i oswojona. Wiadomo, że ich przedstawiciele domagają się równego traktowania, w tym na przykład możliwości zawarcia związku partnerskiego albo małżeństwa jednopłciowego. Inna część dyskusji zyskuje w ostatnim czasie na znaczeniu i budzi spore emocje.
Prawica była i jest partią tradycji, porządku i autorytetu; lewica – partią postępu, emancypacji i równości. Jak w tym podziale może odnaleźć się liberał? Może jego siła bierze się właśnie stąd, że gotów jest stanąć w poprzek podziałów kreślonych przez zwolenników lewicy i prawicy.
„Platforma Obywatelska stoi przed wielkim dylematem. Stała się przede wszystkim partią anty-PiS-u. Nie wiadomo, jaki mają program na Polskę. Wiadomo tylko, że chcą odsunąć Jarosława Kaczyńskiego od władzy i nienawidzą PiS-u” – mówi Maciej Gdula z Lewicy.
W połączeniu z dominacją komunikacji cyfrowej, restrykcje skutkują dalszą atomizacją społeczeństwa, która prowadzi do erozji zbiorowej wolności, poczucia wspólnoty i tradycyjnych idei dobra wspólnego.
W czasie pandemii oczekuje się od nas, abyśmy zostali w domu. Jednak wolność musi być czymś innym w wielkiej posiadłości z ogrodem, a czymś innym, gdy mieszkamy z rodziną w ciasnej kawalerce. Dostrzegamy wtedy, że nasza wolność i wolność innych istnieją w bardzo bliskim związku.
Sportowcy i przemytnicy, wielomilionowe fortuny i machinacje zakładów pracy oddalonych od centrali. Zakopane z epoki Gomułki to przestrzeń wyjątkowo trudna do badania. A jednak z mozaiki publicystyki, dokumentów partyjnych czy esbeckich oraz nielicznych wspomnień, wyłania się frapująca rzeczywistość.
Kryzys klimatyczny to przykład zjawiska, które stanowi wyzwanie zarówno dla solidarności między pokoleniami, jak i solidarności z obcymi. Emisje gazów cieplarnianych w jednym miejscu mają wpływ na ludzi na innym kontynencie, a także na życie ludzi, którzy jeszcze się nie narodzili.
Wirusa za jakiś czas uda się pokonać, zdrowie publiczne wróci do normy, a z konsekwencjami społecznymi będziemy się borykać przez co najmniej kilka lat. Kondycja społeczeństwa zaczyna mnie ostatnio martwić bardziej niż zdrowie Polek i Polaków.