Czy wierzysz w post-prawdę?

Kiedy Słowniki Oksfordzkie w corocznym „konkursie” ogłosiły post-prawdę słowem roku, wielu komentatorów z ironicznym uśmiechem pukało się w czoło. Cóż w tym wszystkim zaskakującego? Ludzie kłamią, kłamali i zapewne kłamać nie przestaną – czy redaktorzy słynnego słownika odkryli to dopiero w roku 2016? Na czym polega owa mityczna epoka post-prawdy, której nadejście ogłaszają dziś liczni intelektualiści i znaczące media?

Posłużmy się przykładem. Donald Trump w pierwszym wywiadzie udzielonym europejskiej prasie po wygranych wyborach nazwał Unię Europejską „platformą dla Niemiec”, zaś decyzję Brytyjczyków o wyjściu z UE uznał za „mądrą”. 23 lutego w rozmowie z agencją Reuters powiedział z kolei, że „całkowicie popiera” Unię, która jest „cudowna”. To oczywiście nie jedyna kwestia, co do której Trump zmieniał poglądy. Podobnie było chociażby w przypadku stosowania tortur jako metody przesłuchań (niegdyś za, potem przeciw, dziś znów za), wojny w Iraku, czy kar dla kobiet za wykonywanie aborcji (niegdyś przeciw, potem za i zaraz potem przeciw).

Inn przykład? 16 lutego polski Minister Obrony Narodowej, Antoni Macierewicz, powiedział, że Sojusz Północnoatlantycki powinien pomóc polskiemu rządowi w wyjaśnieniu katastrofy smoleńskiej:
„Wydaje się, iż najwyższy czas, żeby NATO włączyło się do wyjaśnienia tej sprawy […] i uzyskałem taką zapowiedź, zarówno ze strony pana generała Scaparrottiego […], jak i pana Michaela Fallona – powiedział szef MON”.

21 lutego, po tym, jak przedstawiciele Sojuszu zaprzeczyli, by taka prośba do nich wpłynęła, minister Macierewicz stwierdził na antenie TV Republika, że nigdy się do NATO w tej sprawie nie zwracał: „Ani nie prosiłem, ani nie zwracałem się o włączenie się NATO w wyjaśnienie katastrofy smoleńskiej”.

W tym miejscu krytycy pojęcia post-prawdy mogliby powiedzieć, że i to nic nowego pod słońcem. Politycy, jak wszyscy ludzie, kłamali od zawsze. Rzecz jednak w tym, że nie o samo kłamstwo tu chodzi, ale o reakcję na jego ujawnienie. W przeszłości oskarżane o kłamstwo osoby publiczne próbowały odwracać uwagę mediów, tuszować sprawę czy wreszcie – kiedy nic już nie dało się zrobić – przepraszać i liczyć na wyrozumiałość społeczeństwa. Dziś po prostu zmieniają temat i serwują nam kolejną opowieść.

I, co ważniejsze, bardzo często uchodzi im to na sucho. Dlaczego? Bo w epoce post-prawdy, jak głosi definicja tego pojęcia – „obiektywne fakty mają mniejszy wpływ na kształtowanie opinii publicznej niż odwoływanie się do emocji czy osobistych przekonań”. Nie ma znaczenia, czy na przykład ludzie się bogacą, przestępczość spada, a inwestycje rosną. Jeśli obywatele czują, że jest inaczej, fakty niczego nie zmienią.

Dlaczego tak się dzieje? Przyczyn podaje się wiele – pojawienie się mediów społecznościowych, rozdrobnienie mediów tradycyjnych, niemoc polityków, globalizacja, masowe migracje, wreszcie polityka ogromnych korporacji internetowych z Facebookiem i Google na czele.

Która z nich odgrywa największą rolę i czy nasze czasy naprawdę różnią się od poprzednich? Czy żyjemy w epoce post-prawdy i fake newsów? Czy teraz każdy polityk będzie musiał naśladować Donalda Trumpa i Antoniego Macierewicza? O tym porozmawiamy na debacie „Czy wierzysz w post-prawdę?”.

Goście:

Joanna Berendt – dziennikarka, współpracowniczka warszawskiego biura „New York Times”
Lidia Kołucka-Żuk – prawniczka, była członkini The Advisory Council to Google on the Right to be Forgotten.
Brendan O’Neill – dziennikarz, redaktor naczelny magazynu Spiked
Łukasz Pawłowski – szef działu politycznego i sekretarz redakcji „Kultury Liberalnej”.
Ryszard Schnepf – dyplomata, były ambasador Polski w Stanach Zjednoczonych

Prowadzenie: Rob Lyons, Institute of Ideas

GDZIE?

PaństwoMiasto, ul. Andersa 29, Warszawa

KIEDY?

Czwartek, 28 września, godz. 18.00

Ilustracja: Max Skorwider

Skoro tu jesteś...

...mamy do Ciebie małą prośbę. Żyjemy w dobie poważnych zagrożeń dla pluralizmu polskich mediów. W Kulturze Liberalnej jesteśmy przekonani, że każdy zasługuje na bezpłatny dostęp do najwyższej jakości dziennikarstwa

Każdy i każda z nas ma prawo do dobrych mediów. Warto na nie wydać nawet drobną kwotę. Nawet jeśli przeznaczysz na naszą działalność 10 złotych miesięcznie, to jeśli podobnie zrobią inni, wspólnie zapewnimy działanie portalowi, który broni wolności, praworządności i różnorodności.

Prosimy Cię, abyś tworzył lub tworzyła Kulturę Liberalną z nami. Dołącz do grona naszych Darczyńców!